ฟ้าทะลายโจร

ชื่อวิทยาศาสตร์  : Andropraphis paniculata (Burm.f.) Wall. Ex Nees

ชื่อวงศ์                : Acanthaceae

ส่วนที่ใช้เป็นยา   : ใบและลำต้น

ลักษณะภายนอก :

ลำต้นเป็นสี่เหลี่ยม ใบเดี่ยว ก้านใบยาว 3-10 มิลลิเมตร แผ่นใบรูปไข่หรือรูปรี กว้าง 1-4 เซนติเมตร ยาว 2-12 เซนติเมตร โคนใบแหลม ปลายใบแหลมมาก ขอบใบหยักตื้นหรือเรียบ ผิวด้านบนสีเข้มกว่าด้านใต้ใบ ผงสมุนไพรส่วนเหนือดิน มีสีเขียวเข้ม มีกลิ่นเฉพาะ รสขมจัด

รสยาและสรรพคุณยาไทย :

รสขม

รูปแบบและขนาดวิธีใช้ยา :

• บรรเทาอาการเจ็บคอ / บรรเทาอาการของโรคหวัด(common cold) เช่น เจ็บคอ ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ

ขนาดยาที่ใช้  1. รับประทานครั้งละ 1.5 – 3 กรัม วันละ 4 ครั้ง หลังอาหาร และก่อนนอน  (ใช้ผงจากส่วนเหนือดินของฟ้าทะลายโจร ที่มีสารสำคัญ total lactone โดยคำนวณเป็น andrographolide ไม่น้อยกว่าร้อยละ 6.0 โดยน้ำหนัก (w/w) และปริมาณ andrographolide ไม่น้อยกว่าร้อยละ 1.0 โดยน้ำหนัก (w/w)

• รับประทานในขนาดยาที่มีปริมาณ andrographolide 60 – 120 มิลลิกรัมต่อวัน โดยแบ่งให้วันละ 3 ครั้ง   (บัญชียาหลักแห่งชาติด้านสมุนไพร, 2563)

ห้ามใช้ฟ้าทะลายโจรสำหรับแก้เจ็บคอในกรณีต่าง ๆ ต่อไปนี้

– ผู้ป่วยที่มีอาการเจ็บคอเนื่องจากติดเชื้อ Streptococcus group A

– ผู้ป่วยที่มีประวัติเป็นโรคไตอักเสบ เนื่องจากเคยติดเชื้อ Streptococcus group A

– ผู้ป่วยที่มีประวัติเป็นโรคหัวใจรูห์มาติค

– ผู้ป่วยที่มีอาการเจ็บคอเนื่องจากมีการติดเชื้อแบคทีเรีย และมีอาการรุนแรง เช่น มีตุ่มหนองในคอ มีไข้สูง และหนาวสั่น    (บัญชียาหลักแห่งชาติด้านสมุนไพร, 2563)

 

• รักษาโรคโควิด 19 (severe acute respiratory syndrome corona virus-2 (SARS-CoV-2) ที่มีความรุนแรงน้อย เพื่อลดการเกิดโรคที่รุนแรง รับประทานในขนาดยาที่มีปริมาณ andrographolide 180 มิลลิกรัมต่อวัน โดยแบ่งให้วันละ 3 ครั้ง เป็นระยะเวลานาน 5 วัน  (บัญชียาหลักแห่งชาติด้านสมุนไพร, ฉบับที่ 2, 2564)  โดยยามีผลลดจำนวนไวรัสที่เข้าเซลล์แล้ว แต่ไม่มีผลในการป้องกันไวรัสเข้าเซลล์
• บรรเทาอาการท้องเสียไม่ติดเชื้อเช่น อุจจาระไม่เป็นมูก หรือมีเลือดปน

รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม – 2 กรัม วันละ 4 ครั้ง หลังอาหารและก่อนนอน (ใช้ผงจากส่วนเหนือดินของฟ้าทะลายโจร ที่มีสารสำคัญ total lactone โดยคำนวณเป็น andrographolide ไม่น้อยกว่าร้อยละ 6.0 โดยน้ำหนัก (w/w) และปริมาณ andrographolide ไม่น้อยกว่าร้อยละ 1.0 โดยน้ำหนัก (w/w)   (บัญชียาหลักแห่งชาติด้านสมุนไพร, 2563)

•           ใช้ใบสดตำพอกฝี หรือคั้นทำน้ำทาแผลพุพองบ่อย ๆถ้าใช้พอกฝี  เปลี่ยนยาเช้า – เย็น

ข้อมูลทางวิทยาศาสตร์ :

ใบฟ้าทะลายโจรมีสารเคมีประกอบอยู่หลายประเภท แต่ที่เป็นสารสำคัญในการออกฤทธิ์คือ สารกลุ่ม Lactone คือ andrographolidem, deoxy-andrographolide, neoandrographolide, dehydroandrographolide เป็นต้น

ที่มา :

ตำราแพทย์แผนโบราณทั่วไป สาขาเภสัชเวชกรรม โดย กองการประกอบโรคศิลปะสำนักงาน ปลัดกระทรวงสาธารณสุข