บอระเพ็ด

ชื่อวิทยาศาสตร์  : Tinospora crispa (L.) Miers ex Hook.f. & Thomson

ชื่อวงศ์                : Menispermaceae

ส่วนที่ใช้เป็นยา   : เถาหรือลำต้นสด

ลักษณะภายนอก :

เถามีเนื้อแข็ง ไม่มีขน ยาวได้ถึง 15 เมตร เส้นผ่านศูนย์กลาง 1-2 เซนติเมตร เปลือกเถาหนา 1.5-2.5 มิลลิเมตร ผิวนอกสีน้ำตาล เนื้อในสีเทาแกมเหลือง เถากลม ผิวเถาขรุขระไม่เรียบ เป็นปุ่มกระจายทั่วไป เมื่อแก่เห็นปุ่มปมเหล่านี้หนาแน่น และชัดเจนมาก เปลือกเถาคล้ายเยื่อกระดาษ มียางขาว ใส เปลือกบางลอกออกได้ บางตอนของเถาพบรากอากาศคล้ายเส้นด้าย กลมยาว สีน้ำตาลเข้ม เมื่อตัดเถาตามขวางพบแนวเส้นเป็นรัศมี ออกจากจุดศูนย์กลาง ประมาณ 15-20 เส้นระหว่างเส้นเป็นรูพรุน เถามีมีกลิ่นเฉพาะ รสขมจัดเย็น

รสยาและสรรพคุณยาไทย :

รสขมจัด เย็น มีสรรพคุณระงับความร้อน แก้ไข้ทุกชนิด แก้พิษฝีดาษ ช่วยเจริญอาหาร

รูปแบบและขนาดวิธีใช้ยา :

รักษาอาการไข้ : ประมาณ 1- 11/2 ฟุต (2.5 คืบ) น้ำหนัก 30-40 กรัม โดยตำ เติมน้ำเล็กน้อย  คั้นเอาน้ำดื่ม หรือต้มกับน้ำ 3 ส่วน เคี่ยวให้เหลือ 1 ส่วน หรือบดเป็นผง ทำให้เป็นลูกกลอนรับประทานวันละ 2 ครั้ง ก่อนอาหาร เช้า เย็น

รักษาอาการเบื่ออาหาร : ใช้เถาที่โตเต็มที่ ประมาณ 1- 11/2 ฟุต (2.5 คืบ) น้ำหนัก  30-40  กรัม  โดยตำ เติมน้ำเล็กน้อย คั้นเอาน้ำ หรือต้มกับน้ำ 3 ส่วน เคี่ยวให้เหลือ 1 ส่วน หรือบดเป็นผง ทำให้เป็นลูกกลอนรับประทานวันละ 2 ครั้ง ก่อนอาหาร เช้า เย็น

ข้อมูลทางวิทยาศาสตร์ :

ต้นบอระเพ็ดมีสารเคมีคือ N-trans-feruloyltyramine, N-cis-feru-loyltyramine, tinotuberide, phytosterol, และ Picroretin

ที่มา :

ตำราแพทย์แผนโบราณทั่วไป สาขาเภสัชเวชกรรม โดย กองการประกอบโรคศิลปะสำนักงาน ปลัดกระทรวงสาธารณสุข