ชื่อวิทยาศาสตร์ : Piper retrofractum Vahl
ชื่อวงศ์ : Piperaceae
ส่วนที่ใช้เป็นยา : ผลแก่จัด ตากแดดให้แห้ง
ลักษณะภายนอก :
ผลแห้งสีน้ำตาลแดง ผลอัดกันแน่นเป็นช่อรูปทรงกระบอก โคนโต ปลายเล็กมน ขนาดยาวประมาณ 2.5-7.5 เซนติเมตร เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 5.0 – 8.0 มิลลิเมตร ผิวค่อนข้างหยาบ และมีเกสรตัวเมียติดอยู่ ผลย่อยมีเมล็ดเดียว เมล็ดมีขนาดเล็กมาก กลมและแข็ง ผงผลสีน้ำตาล กลิ่นหอมเฉพาะ รสเผ็ดร้อน ขม ปร่า ขับน้ำลาย ทำให้ลิ้นชา
รสยาและสรรพคุณยาไทย :
รสเผ็ดร้อนขม บำรุงธาตุขับลม แก้จุกเสียด
รูปแบบและขนาดวิธีใช้ยา :
- อาการท้องอืด ท้องเฟ้อ และปวดท้อง และแก้อาการคลื่นไส้อาเจียนที่เกิดจากธาตุไม่ปกติ
โดยใช้ผลดีปลีแก่แห้ง 1 กำมือ (ประมาณ 10-12 ผล) เติมน้ำ 2 ถ้วยแก้ว ต้ม 10-15 นาที ดื่มแต่น้ำวันละ 3 ครั้ง หลังอาหาร
- อาการไอ และขับเสมหะ
โดยใช้ผลแก่แห้ง ประมาณครึ่งผล ฝนกับน้ำมะนาวแทรกเกลือเล็กน้อย กวาดคอ หรือจิบบ่อยๆให้เติมน้ำพอควร
ข้อมูลทางวิทยาศาสตร์ :
ดีปลีประกอบด้วยน้ำมันหอมระเหย 0.7% มีกลิ่นหอมเฉพาะ และประกอบด้วยอัลคาลอยด์ชื่อ Piperine, Piplartine, และ Liquid Alkaloid มีฤทธิ์ช่วยย่อยอาหาร ขับลม ขับน้ำดี และแก้ท้องเสีย
ที่มา :
ตำราแพทย์แผนโบราณทั่วไป สาขาเภสัชเวชกรรม โดย กองการประกอบโรคศิลปะสำนักงาน ปลัดกระทรวงสาธารณสุข