-
ประวัติศาสตร์ของการทำผ่าตัดประสาทศัลยศาสตร์ ในโรงพยาบาลธรรมศาสตร์
โรงพยาบาลธรรมศาสตร์เฉลิมพระเกียรติ ก่อตั้งเมื่อปี พ.ศ. 2530 ซึ่งเป็นปีที่ในหลวงรัชกาลที่ 9 ทรงมีพระชนมพรรษาครบ 60 พรรษา ณ เวลานั้น โรงพยาบาลธรรมศาสตร์เฉลิมพระเกียรติได้ถือกำเนิดขึ้นและเปิดให้บริการที่ ทุ่งรังสิต ในเวลาแรกนั้นยังเป็นโรงพยาบาลขนาดเล็ก ศักยภาพในช่วงแรกสามารถทำได้เพียงการผ่าตัดเล็กเท่านั้น แรกเริ่มโรงพยาบาลมีแพทย์เพียง 8 คน และในเวลานั้นยังไม่สามารถทำการผ่าตัดทางสมองได้เนื่องจากยังไม่มีประสาทศัลยแพทย์รวมทั้งอุปกรณ์ที่จำเป็นต่อการทำผ่าตัดทางระบบประสาท
ในเวลาต่อมามีการขยายบริการพัฒนาเป็นโรงพยาบาล ขนาด 90 เตียง มีการขยายความสามารถในการรักษาพยาบาลมากขึ้น สามารถเปิดห้องผ่าตัด ได้ 2-4 ห้องในเวลาทำการและ 1 ห้องในช่วงนอกเวลาทำการ ในช่วงแรกนั้นผู้ป่วยที่มีอาการทางสมองที่จำเป็นต้องทำ CT scan สมองยังมีความจำเป็นต้องส่งไปทำนอกโรงพยาบาลเนื่องจากยังไม่มีเครื่อง CT scan ในโรงพยาบาลเพราะเป็นอุปกรณ์ราคาสูง การส่งคนไข้ไปทำนอกสถานที่นั้นมีทั้งค่าใช้จ่ายต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นค่าเดินทางโดยใช้รถฉุกเฉินของโรงพยาบาลเอง เจ้าหน้าที่ที่ต้องเดินทางไปด้วยกันกับผู้ป่วย และรวมถึงเวลาที่เสียไปในการตรวจวินิจฉัยและรักษาหากพบโรคทางสมอง ประกอบกับช่วงนั้นก็ยังไม่มีประสาทศัลยแพทย์ในโรงพยาบาล ดังนั้นถ้าหากมีผู้ป่วยฉุกเฉินทางระบบประสาทยังจำเป็นต้องส่งต่อผู้ป่วยไปรักษาโรงพยาบาลที่อื่น ในเวลานั้น การจะส่งต่อผู้ป่วยทางระบบประสาทไปรักษาต่อที่ รพ.อื่นค่อนข้างทำได้ยาก เนื่องจากปัญหาความขาดแคลนประสาทศัลยแพทย์ในประเทศไทยและจำนวนเตียงที่ใช้รักษาผู้ป่วยประเภทนี้มักไม่มีว่างที่จะรับผู้ป่วยใหม่ได้ จึงทำให้อัตราการเสียชีวิตและพิการของคนไข้มีค่อนข้างสูงมาก
ต่อมาในปี พ.ศ. 2533 ได้มีการเปิดคณะแพทยศาสตร์ ณ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ โดยในช่วงแรกการเรียนการสอนปรีคลินิก จะทำที่คณะแพทยศาสตร์ แต่เมื่อต้องขึ้นปฏิบัติงานในชั้นคลินิก จะให้นักศึกษาแพทย์ปฏิบัติงานที่โรงพยาบาลธรรมศาสตร์ ร่วมกับรพศ. สระบุรี ซึ่งถือเป็นโรงพยาบาลพี่เลี้ยงในช่วงนั้น แต่อย่างไรก็ตามการดูแลรักษาผู้ป่วยทางระบบประสาทฉุกเฉิน ไม่ว่าจะเป็นผู้ป่วยบาดเจ็บที่ศีรษะหรือผู้ป่วยที่มีเลือดออกในสมองก็ยังคงเป็นปัญหาของการดูแลของโรงพยาบาลธรรมศาสตร์ในเวลานั้นอยู่ ยังมีจำเป็นต้องส่งต่อผู้ป่วยไปดูแลรักษาที่อื่น ซึ่งในช่วงนั้นโรงพยาบาลที่มีศักยภาพมากพอที่จะทำการทำผ่าตัดสมองได้คือ โรงพยาบาลภูมิพลอดุลยเดช กรมแพทย์ทหารอากาศ
ในปี พ.ศ. 2536 โรงพยาบาลธรรมศาสตร์ฯ ซึ่งยังอยู่ภายใต้การบริหารงานของคณะแพทยศาสตร์ในขณะนั้น ได้เปิดรับแพทย์ใช้ทุนรุ่นแรกเพื่อเข้ามาพัฒนาเป็นอาจารย์แพทย์ และได้รับ นพ.พรชัย ยอดวิศิษฏ์ศักดิ์ เข้ามาทำงานสังกัดในภาควิชาศัลยศาสตร์ นพ.พรชัยได้เห็นถึงความจำเป็นในการดูแลรักษาผู้ป่วยทางสมองและความยากลำบากในการส่งต่อผู้ป่วยทางระบบประสาทไปรักษาต่อที่อื่น ดังนั้นท่านจึงได้ไปศึกษาต่อทางประสาทศัลยศาสตร์ที่โรงพยาบาลภูมิพลอดุลยเดช กรมแพทย์ทหารอากาศ และกลับมาปฏิบัติงานเป็น ประสาทศัลยแพทย์คนแรก ของโรงพยาบาลธรรมศาสตร์ในปี พ.ศ. 2540 โดยผู้ป่วยรายแรกที่ทำผ่าตัดสมองที่โรงพยาบาลธรรมศาสตร์คือ ผู้ป่วยที่มีเลือดออกในสมองจากหลอดเลือดสมองแตก
ในเวลานั้น การผ่าตัดสมองยังเป็นเรื่องที่ใหม่มากสำหรับห้องผ่าตัด รวมทั้งการดูแลรักษาหลังการผ่าตัดก็ยังมีความซับซ้อนต่อทีมรักษา ทั้งการประเมินอาการผู้ป่วย จึงต้องมีการสอน และฝึกฝนบุคลากรในช่วงนั้น อีกทั้งยังมีความต้องการอุปกรณ์ที่จำเป็นสำหรับการทำผ่าตัดและการดูแลผู้ป่วยหลังการผ่าตัดเพิ่ม แต่กล่าวได้ว่านี่คือจุดเริ่มต้นของประสาทศัลยศาสตร์แห่งโรงพยาบาลธรรมศาสตร์เฉลิมพระเกียรติอย่างแท้จริง
การก่อตั้งหน่วยประสาทศัลยศาสตร์
แรกเริ่มของการทำงานด้านประสาทศัลยศาสตร์ในโรงพยาบาลยังเป็นไปด้วยความยากลำบาก ด้วยจำนวนผู้ป่วยทางประสาทศัลยศาสตร์เริ่มมีจำนวนมากขึ้นแต่ในขณะเดียวกันนั้น การดูแลผู้ป่วยทางระบบประสาทนั้นมีความจำเป็นที่จะต้องใช้ความเชี่ยวชาญของทั้งบุคลากรและอุปกรณ์ต่างๆ ซึ่งยังขาดแคลน รวมทั้งความขาดแคลนหออภิบาลผู้ป่วย เครื่องมือผ่าตัดจุลศัลยกรรมระบบประสาทและกล้องผ่าตัดจุลศัลยกรรม เนื่องด้วยเครื่องมือผ่าตัดทางระบบประสาทเป็นอุปกรณ์ครุภัณท์ที่มีราคาสูง ภาควิชาจึงจำเป็นต้องทำแผนพัฒนาระยะยาวทั้งในด้านบุคลากรและงบประมาณที่ต้องใช้ในการพัฒนาการบริการทางด้านประสาทศัลยศาสตร์
ในปีพ.ศ. 2542 ได้มีอาจารย์ประสาทศัลยแพทย์กลับมาจากการศึกษาเฉพาะทางอีก 1 ท่าน คือ นพ. ภัทรวิทย์ รักษ์กุล หน่วยจึงได้มีโอกาสวางแผนระยะยาวในด้านอัตรากำลังที่เหมาะสมกับโรงพยาบาลธรรมศาสตร์รวมทั้งคณะแพทยศาสตร์ที่เริ่มมีจำนวนอาจารย์มากพอสำหรับการเรียนการสอนและงานบริการวิชาการรวมถึงงานวิจัย ในขณะนั้นได้มีการปรับเปลี่ยนการบริหารโดยแยกการบริหารโรงพยาบาลออกจากคณะแพทยศาสตร์ ทำให้ต้องมีการปรับเปลี่ยนสัดส่วนการทำงาน ภาระงาน และโครงสร้างของโรงพยาบาลอย่างมาก
ในเวลานั้นได้เริ่มมีการเปิดการฝึกอบรมแพทย์ประจำบ้านบางสาขาในโรงพยาบาล เช่น อายุรกรรม ศัลยกรรมกระดูก และจักษุวิทยา ทำให้ทางภาควิชาศัลยศาสตร์เล็งเห็นความจำเป็นในการเปิดฝึกอบรมแพทย์ประจำบ้านทางศัลยศาสตร์
การวางแผนการเปิดการฝึกอบรมแพทย์ประจำบ้าน
ในช่วงนั้นเองได้มีการวางแผนการเปิดฝึกอบรมสาขาศัลยศาสตร์ทั่วไปในโรงพยาบาลธรรมศาสตร์ ในตอนนั้นราชวิทยาลัยศัลยแพทย์แห่งประเทศไทยได้ใช้เวลาประเมินภาควิชาศัลยศาสตร์ของธรรมศาสตร์อยู่หลายปี แล้วจึงอนุญาตให้มีศักยภาพในการฝึกอบรมแพทย์ประจำบ้านสาขาศัลยศาสตร์ทั่วไป จนสามารถเปิดฝึกอบรมได้ในปี พ.ศ. 2553 ต่อมาทางหน่วยประสาทศัลยศาสตร์จึงได้มีการวางแผนที่จะทำการพัฒนาหน่วยงานให้เป็นส่วนหนึ่งในกระบวนการฝึกอบรมแพทย์ประจำบ้านสาขาประสาทศัลยศาสตร์เช่นกัน
ทางหน่วยได้วางแผนเพิ่มอาจารย์แพทย์เข้ามาในหน่วย เพื่อให้มีทั้งจำนวนและชนิดของสาขาที่เหมาะสมสำหรับการเปิดฝึกอบรมแพทย์ประจำบ้านประสาทศัลยศาสตร์ โดยได้ นพ. ดิลก ตันทองทิพย์, นพ. ปรีด์ นิมมานนิตย์, นพ. ปรัชญา ปัญญารัตน์ และนพ. เรวัฒน์ น้อยพิทักษ์ มาร่วมงานตามลำดับ โดยเดิมวางแผนที่จะเปิดการฝึกอบรมแพทย์ประจำบ้านให้ได้ในปี พ.ศ. 2560 อย่างไรก็ตามด้วยศักยภาพของหน่วยและการมีจำนวนเคสผ่าตัดที่มากพอทางหน่วยจึงสามารถเปิดการฝึกอบรมได้เร็วกว่ากำหนด โดยสามารถเปิดได้ในปี พ.ศ. 2558
การเปิดฝึกอบรมแพทย์ประจำบ้านสาขาประสาทศัลยศาสตร์
โดยในปีพ.ศ. 2558 ทางหน่วยประสาทศัลยศาสตร์ได้มีแพทย์ใช้ทุนของโรงพยาบาลที่มีความสนใจที่จะเป็นประสาทศัลยแพทย์โดยมีทั้ง นพ. วิชญ์ ยินดีเดชและนพ. กันต์ ดวงประเสริฐ แพทย์ใช้ทุนทั้งคู่มีความสนใจและอยากที่จะเป็นแพทย์ประจำบ้านของ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ในตอนนั้นทางราชวิทยาลัยประสาทศัลยแพทย์แห่งประเทศไทย ได้มีคณะกรรมการซึ่งเป็นตัวแทนอฝส.มาตรวจประเมินศักยภาพ และอนุญาตศักยภาพให้สามารถเปิดอนุมัติการฝึกอบรมได้ 1 ตำแหน่ง โดยได้ นพ. วิชญ์ ยินดีเดช เป็นแพทย์ประจำบ้าน รุ่นที่ 1 และสำเร็จการศึกษาในปี พ.ศ. 2563 ใช้เวลาศึกษา 5 ปีตามเกณท์ฝึกอบรม ซึ่งในระหว่างกระบวนการฝึกอบรม ทางหน่วยได้มีการปรับเปลี่ยนโครงสร้างภายใน รูปแบบของกิจกรรมวิชาการให้สอดคล้องและเหมาะสมกับโครงสร้างสำหรับการเป็นสถาบันฝึกอบรมเฉพาะทางทางด้านประสาทศัลยศาสตร์ที่ดีและเป็นที่ยอมรับในประเทศไทย
วิสัยทัศน์
เป็นสถาบันแพทยศาสตร์ชั้นนำ เพื่อประชาชน สร้างผู้นำทางการแพทย์ และงานวิจัย มุ่งสู่สากล
พันธกิจ
สาขาวิชาประสาทศัลยศาสตร์ ภาควิชาศัลยศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ จึงมีจุดมุ่งหมายในการให้บริการการรักษาผู้ป่วยด้านประสาทศัลยกรรมต่างๆ ด้วยความพร้อมด้านบุคคลากร สถานที่ และอุปกรณ์เทคโนโลยีที่ทันสมัยอย่างครบวงจร นอกจากนี้สาขาวิชามีความมุ่งมั่นในการฝึกอบรมแพทย์ประจำบ้านสาขาประสาทศัลยศาสตร์ เพื่อให้เป็นศัลยแพทย์ที่มีความรู้ความสามารถตามมาตรฐานของราชวิทยาลัยประสาทศัลยแพทย์แห่งประเทศไทย ตอบสนองต่อความต้องการและความคาดหวังของผู้ป่วย สังคมและชุมชน ซึ่งเปลี่ยนแปลงไปตามความก้าวหน้าในยุคโลกาภิวัฒน์และสังคมข่าวสาร มีความสามารถในการรวบรวมข้อมูล สังเคราะห์และวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อทำการวิจัยได้อย่างถูกต้องและเหมาะสม รวมทั้งเป็นประสาทศัลยแพทย์ซึ่งมีคุณธรรม จริยธรรม และมีมนุษย์สัมพันธ์ที่ดีงามเหมาะสมกับวิชาชีพ
